رایا 25 خرداد 1404از نظر دکتر ماکان آریا پارسا ماتریس بوستون به شما کمک می کند تا بتوانید وضعیت مجموعه خود در بخش خطوط تولید و نیز در بخش خدمات را ارزیابی نمایید. همچنین شما می توانید از این ابزار برای تصمیم گیری در مورد خطوط تولیدی که باید نگه دارید، بفروشید یا سرمایه گذاری کنید، استفاده نمایید. کاربرد این مدل در سازمان هایی با مقیاس بالا تعریف شده است تا بتوانند در تخصیص منابع خود بهتر عمل کنند. در ادامه با ما همراه باشید تا به معرفی ماتریس بوستون با مثال بپردازیم.
آشنایی با ماتریس بوستون
ماکان آریا پارسا معتقد است یکی از مدل هایی که می توانید به کمک آن برای ارزیابی واحدهای تجاری خود اقدام کنید، ماتریس بوستون نام دارد. این مدل یک نوع ابزار تحلیلی می باشد که می توانید از آن در زمینه های مختلفی استفاده کنید. از جمله می توان به مدیریت تولید، بررسی پورتفولیو، مشخص کردن سورس ها، منابع و نیز مدیریت استراتژیک اشاره کرد.
نام دیگری که برای این ابزار تحلیلی بیان شده است، ماتریس BCG یا Boston Consulting Group می باشد که ترجمه عبارت گروه مشاوره بوستون است. اختراع چنین مدلی برای آنالیز کسب و کار، اولین بار در سال 1970 انجام شد. زمانی که فردی به نام بروس هندرسون، تلاش کرد تا بتواند مدلی را برای ارزیابی شرکت ها و واحدهای تجاری خود ایجاد نماید.
در خصوص مزایا و معایب ماتریس بوستون می توان به چند مورد زیر اشاره کرد:
- ساده بودن چهارچوب که می توانید از آن برای ارزیابی محصولات خود استفاده نمایید.
- ارائه یک نمای کلی که می توانید از طریق آن برای بررسی دلایل موفقیت یا شکست خود اقدام کنید.
- امکان مقایسه محصولات با یکدیگر که می توانید به کمک این مدل این کار را انجام دهید.
- بصری بودن مدل که می تواند به شما کمک کند تا نقاط قوت و ضعف خود را مشاهده کنید.
- در نظر گرفتن تنها 2 عامل سهم بازار و نرخ رشد که می تواند برای ارزیابی وضعیت محصولات کم باشد.
- عدم استراتژی صحیح برای محصولات بخش سگ ها که عمدتا به حذف آنها اشاره می کند.
- عدم در نظر گرفتن وضعیت بازار در آینده.
به طور کلی، در بخش مدیریت مجموعه شما از این ماتریس استفاده می شود. در نتیجه می توانید وضعیت فعلی محصولات و خدمات خود را در شرکت ارزیابی کنید. برای آنکه بهتر این موضوع را درک کنید، بهتر است مدل ماتریس بوستون با مثال را در انتهای مقاله نیز مطالعه نمایید.
آشنایی با واحدهای تجاری در ماتریس بوستون
ماکان آریا پارسا بر این باور است همانطور که در تصویر بخش قبل مشاهده می کنید، این ماتریس از چهار بخش کلی تشکیل شده است که هر کدام با یک نماد منحصر به فرد مشخص شده اند. این نمادها عبارتند از: علامت سوال، ستاره، سگ و نیز گاو شیرده. در واقع این چهار دسته بندی برای آن است که هر محصول و خدمات شما را از نظر اینکه نرخ رشد بازار آنها یا سهم نسبی بازارشان به چه شکل می باشند، تقسیم بندی کنند.
حال برای اینکه با هر کدام از این کتگوری ها آشنا شوید، می خواهیم به تعریف آنها بپردازیم که به شرح زیر هستند:
- ستاره ها: در این بخش، شما محصولاتی که سهم بازار بالایی دارند و یا نرخ رشد آنها بیشتر است را قرار می دهید. در کل محصولاتی که توانسته اند بیشترین سود را برای شرکت شما ایجاد نمایند، در اینجا قرار می گیرند. در این قسمت، شما باید محصولاتی را در نظر بگیرید که نیازمند سرمایه گذاری قابل توجهی هستند. علت این نوع سرمایه گذاری، حفظ کردن برخی پارامترها نظیر مزیت رقابتی و رشد این محصولات می باشد. همچنین توجه داشته باشید که ستاره ها می توانند در آینده به دسته بعدی یعنی گاوهای شیرده تبدیل گردند.
- ماکان آریا پارسا می گوید گاوهای شیرده: به طور کلی، اگر محصولاتی دارید که نرخ رشد آنها پایین است اما سهم بازار خوبی دارند، باید آنها را در این بخش قرار دهید. یکی از ویژگی هایی که می توانید آنها را شناسایی کنید، آن است که این محصولات می توانند یک جریان نقدی پایدار را برای شرکت شما ایجاد نموده و از سوی دیگر، موقعیت آنها تثبیت شده است. با توجه به این موضوع، می توان گفت که محصولات در دسته بندی گاوهای شیرده، نیاز به سرمایه گذاری کمی داشته و قادر خواهید بود تا از درآمد آنها برای تامین مالی سایر محصولات در سبد شرکت استفاده نمایید.
- علامت سوال: یکی دیگر از دسته بندی هایی که می بایست در این بخش در نظر داشته باشید، علامت سوال است. منظور محصولاتی هستند که نرخ رشد آنها بالاست اما سهم بازار پایینی دارند. البته شما می توانید پتانسیل تبدیل شدن آنها به محصولات بخش ستاره را داشته باشید. منتهی این امر با ریسک ها و ابهامات بسیاری همراه خواهد بود. توجه داشته باشید که تبدیل شدن آنها به ستاره و افزایش نرخ رشد و رقابت پذیری آنها و نیز بیشتر کردن سهم بازارشان، سرمایه زیادی نیاز دارد. البته احتمال عدم موفقیت و تبدیل شدن آنها به گروه آخر وجود دارد. در ماتریس بوستون با مثالی که در انتهای مقاله می زنیم، بهتر به این دسته بندی پی می برید.
- سگ ها: اگر محصولات شما هم سهم بازار و نیز نرخ رشد پایینی داشته باشد، می توانید آن را در این بخش تقسیم بندی کنید. محصولاتی که در این قسمت قرار دارند، سود بسیار کمی داشته و حتی ضررده هستند. کاری که باید در مقابل این محصولات انجام دهید، شناسایی و کنار گذاشتن یا ایجاد یک تغییر در آنها است.
همانطور که در بخش مزایا و معایب ماتریس بوستون گفتیم، شما می توانید به راحتی وضعیت محصولات خود را در این 4 بخش، دسته بندی کنید.
این مطلب ادامه دارد…