دست یافتن به بلوغ از نوع اجتماعی یکی از ضروریات فردی است. بلوغ اجتماعی یعنی داشتن طرز فکر صحیح برای مهارت‌های بین‌فردی، اجتماعی و شخصی که برای عملکرد موفق در جامعه لازم است. عدم دستیابی به بلوغ اجتماعی می تواند منجر به مشکلاتی در خانواده، جامعه و گروه های مختلفی که فرد در آنها حضور دارد، شود. برای آنکه بتوانید در یک جامعه پذیرفته شوید، می‌بایست به بلوغ از نوع اجتماعی برسید و مانند یک انسان بالغ رفتار نمایید. در ادامه با ما همراه باشید تا به بررسی و درک این نوع بلوغ و نشانه های بلوغ اجتماعی بپردازیم و به این پرسش که چگونه به بلوغ اجتماعی برسیم، پاسخ دهیم.
منظور از بلوغ اجتماعی چیست؟
یکی از مراحل زندگی که انسان‌ها به پارامترهایی در بخش استقلال می‌رسند، بلوغ اجتماعی نام دارد. در این حالت آنها می‌توانند به صورت خودخواسته تصمیم گیری کرده و تعامل کنند. بلوغ اجتماعی با کمک به درک بهتر محیط اجتماعی، باعث می‌شود افراد بتوانند موقعیت‌های اجتماعی را تحت تاثیر قرار دهند و الگوهای رفتاری سازگارانه‌ای در جامعه ایجاد کنند. موضوع بلوغ از نوع اجتماعی برای جوانان یک امر مهم است تا بتوانند پروسه شکل‌گیری شخصیت اجتماعی خود و نقش‌شان را در جامعه به خوبی تشکیل دهند.
بررسی واژه بلوغ اجتماعی
دکتر ماکان آریا پارسا تعریفی منحصر‌به‌فرد از مفهوم واژه بلوغ دارند. از دیدگاه دکتر پارسا بلوغ یعنی: “شما یک مرحله‌ای از رشد را طی می‌کنید که باعث تقویت رشد ذهنی و فردی و توسعه احساسات و شخصیت اجتماعی می‌شود.” زمانی که این واژه با کلمه اجتماعی ترکیب می‌شود، اشاره به توانایی شما در پذیرش و پاسخگویی متناسب با شرایط و فرهنگ جامعه دارد. بلوغ از نوع اجتماعی معمولا با توسعه مهارت‌های اجتماعی در دوره کودکی و نوجوانی شروع می‌شود. بلوغ اجتماعی، با ادغام نیازها و تراز کردن رفتار با ارزش های فرهنگی رخ می دهند.
در تعریفی دیگر می‌توان گفت بلوغ اجتماعی دقیقا در مقابل خود محوری قرار دارد. بلوغ از نوع اجتماعی چیزی در مقابل غریزه است. با این حال نمی‌توان زمان دقیق رسیدن به بلوغ اجتماعی را مشخص کرد. شما می توانید با رسیدن به این مرحله، تصمیم گیری کنید که در زمان و مکانی مشخص، چه نوع رفتاری را انجام دهید. هنگامی که به بلوغ از نوع اجتماعی دست یابید، می توانید به این حس برسید که هدف و جهت گیری زندگی شما به چه شکل می باشد.
نشانه‌های بلوغ اجتماعی و پختگی
برای آنکه بتوانید بهتر با این پدیده آشنا شوید، لازم است به بررسی نشانه های پختگی انسان ها بپردازیم که در این خصوص می توان گفت:
- قدردانی و درک احساسات دیگران: یکی از مهم ترین ویژگی‌های افرادی که به این سطح رسیده‌اند، آن است که می‌توانند برای درک احساسات دیگران و قدردانی از نظرات آنها اقدام کنند.
- درک اهمیت روابط متقابل: همچنین شما می‌توانید اهمیت این دسته از افراد به روابط دو طرفه‌ای که دارند را نیز مشاهده نمایید.
- وظیفه شناسی (Conscientiousness): دقت، مسئولیت‌پذیری و توجه به تاثیر رفتار بر دیگران.
- انعطاف پذیری: یکی دیگر از نشانه های بلوغ اجتماعی آن است که فرد می تواند با توجه به درکی که از سیستم‌های جوامع دارد و حتی با وجود نقایص، نسبت به رفتار خود انعطاف پذیری داشته باشد.
- کنترل احساسات: یکی دیگر از مواردی که در بیشتر این افراد مشاهده می‌شود، آن است که در زمان‌ها و مکان‌های مختلف، نسبت به کنترل احساسات خود اقدام می‌کنند.
- احترام به دیدگاه‌ها: با توجه به اینکه این افراد نسبت به احساسات دیگران و روابطشان دقیق‌تر هستند و دیگران را درک می کنند، به دیدگاه‌های دیگر افراد احترام می‌گذارند.
راه‌های دستیابی به بلوغ اجتماعی
بلوغ اجتماعی در طول زمان رشد می‌کند و تحت تاثیر ترکیبی از عوامل ژنتیکی، محیطی و تجربی است. دوره کودکی و نوجوانی دوران حیاتی در این فرآیند تکمیل بلوغ هستند.
- تاثیر فضای خانواده: سبک‌های فرزندپروری که استقلال، اعتماد به نفس و حضور در اجتماع را تقویت می‌کنند، به رشد بیشتر بلوغ اجتماعی منجر می‌شوند. ایجاد الگوهای رفتاری مناسب و تقویت ویژگی‌های مثبت، نقش مهمی در یادگیری کودک دارند.
- تعامل با همسالان: گسترش روابط دوستانه فرصتی را برای تمرین مهارت‌های اجتماعی، حل تعارض و شکل‌گیری هویت اجتماعی فراهم می‌کند.
- تجارب زندگی: موفقیت‌ها، دستاوردها و شکست‌ها، فرد را در مسیر یادگیری مدیریت موقعیت‌های اجتماعی متنوع یاری می‌کنند. تاب‌آوری در برابر سختی‌ها ارتباط مستقیمی با بلوغ اجتماعی دارد.
- محیط آموزشی: مدارس، کلاس‌های آموزشی و برنامه‌های آموزشی اجتماعی راه را برای رسیدن به بلوغ اجتماعی آسان‌تر می‌کنند.
تاثیر بلوغ اجتماعی بر رفاه فردی
بلوغ اجتماعی تاثیر عمیقی بر سلامت روانی، اجتماعی و شغلی انسان دارد و در بسیاری از ابعاد زندگی حضور دارد:
- روابط فردی:
فردی که به بلوغ اجتماعی رسیده، ارتباطات معنادار‌تری ایجاد می‌کند و این روابط حس پذیرفته‌شدن و حمایت اجتماعی را تقویت می‌کند که برای سلامت روان، حیاتی است. - محیط شغلی:
افراد بالغ اجتماعی، مهارت‌هایی نظیر رهبری، همکاری موثر و ارتباط‌گیری را کسب می‌کنند که آنها را برای ایفای نقش‌های مهم در محیط کار و جامعه آماده می‌سازد. - درون نگری و خودشناسی:
بلوغ اجتماعی، درک عمیق‌تری از خود در بستر اجتماعی ایجاد کرده و توانایی بازتاب دادن به رفتار خود را افزایش می‌دهد. این ویژگی منجر به مقابله‌ی سالم با چالش‌ها و تقویت احساس هدفمندی می‌شود. - حل تعارضات:
افراد بالغ اجتماعی، به‌جای واکنش‌های تکانشی، در تعارضات به دنبال گفت‌وگو و مصالحه می‌گردند. - تاثیر بر جامعه:
افزایش بلوغ اجتماعی در جامعه می‌تواند منجر به شکل‌گیری نهادهایی بر پایه‌ی عدالت، فراگیری و هم‌زیستی شود. همچنین در مقابل، نابالغی اجتماعی، بی‌ثباتی، تعارض و ترس را افزایش می‌دهد.
بلوغ اجتماعی از دیدگاه دکتر ماکان آریا پارسا
دکتر ماکان آریا پارسا در یکی از سخنرانی‌های خود به موضوع بلوغ اجتماعی اشاره داشته‌اند و از اهمیت شناخت و درک بلوغ اجتماعی صحبت کردند.
ایشان در سخنرانی خود به کتابی که مدتی قبل خوانده بودند اشاره کردند و گفتند: چند سال پیش، کتابی خواندم که به من راهی جدید و بسیار قدرتمند برای درک رفتارهای انسانی و بلوغ اجتماعی آموزش داد.
در ادامه فرمودند: پختگی اجتماعی به این موضوع وابسته است که مردم چقدر جهان اجتماعی را می‌فهمند و چگونه با آن کنار می‌آیند. این پختگی به ما امکان می‌دهد بزرگسالانی سالم باشیم. بدون آن، ما خودمان دچار مشکل می‌شویم یا برای دیگران مشکلاتی ایجاد می‌کنیم.
افراد با مهارت اجتماعی زیاد همیشه به معنی پختگی اجتماعی بالا نیستند؛ مثلاً یک افراد خودشیفته ممکن است در تعاملات اجتماعی ظاهرِ خوبی داشته باشد، ولی به دلیل فقدان درک واقعی از احساسات و نیازهای دیگران، از نظر پختگی اجتماعی عقب‌تر باشد.
شناخت از بلوغ اجتماعی کمک می‌کند بفهمیم چرا برخی آدم‌ها در موقعیت‌های اجتماعی خوب عمل نمی‌کنند: برای مثال ممکن است هنوز در مراحل ابتدایی‌تر پختگی اجتماعی باشند. همچنین می‌تواند کمک کند تا مشکلات شخصیتی مثل خودشیفتگی یا ضد اجتماعی را بهتر بشناسیم، نه فقط به‌عنوان یک ویژگی اخلاقی بد، بلکه به‌عنوان یک مانع برای رسیدن به پختگی اجتماعی.
کلام آخر
بلوغ اجتماعی تاثیر قابل‌توجهی بر رفاه عاطفی فرد، موفقیت شغلی و توانایی مشارکت در جامعه دارد. این بلوغ ارتباط نزدیکی با سلامت کلی فرد دارد و نقش مهمی در ارتقا کیفیت زندگی ایفا می‌کند. پرورش بلوغ اجتماعی در سطح فردی و جمعی برای داشتن آینده‌ای سالم‌تر و پایدارتر ضروری است و محیطی برای ساختن جوامعی مقاوم و هماهنگ فراهم می‌کند. و در آخر رسیدن به بلوغ اجتماعی و سلامت کامل، شرط لازم برای دستیابی به اهداف زندگی است.